Dende xaneiro de 2014 ata marzo de 2017, as organizacións integrantes de REDER (Red de Denuncia y Resitencia al RDL 16/2012, entre as que se atopa a Rede Galega pola defensa do Dereito á Saúde) recolleron 3.340 casos de persoas excluidas do SNS – das que 1.840 eran persoas en situación administrativa irregular-. Esta cifra constitúe unha mostra que constata a existencia dunha grave situación cunha dimensión real moito maior. De feito, nin sequera se respetaron os casos das persoas que teñen que acudir a urxencias para ser atendidas, nin dos que teñen dereito a recibir asistencia sanitaria (mulleres embarazadas, menores, víctimas de trata e persoas solicitantes de asilo). Demostrando isto, temos 146 casos documentados de mulleres embarazadas, 243 de menores, 26 de persoas solicitantes de asilo e 341 casos de denegación ou facturación indebida da atención en urxencias, recollidas en todo o país.
Case todas as Comunidades Autónomas aprobaron ordes ou instrucións coa intención de contrarrestar a reforma sanitaria, promovida polo PP. Non obstante, os requisitos que se esixen, son en moitas ocasións, difíciles de cumprir para as persoas afectadas, porque requiren presentar, entre outras cousas, documentación imposible de conseguir nos seus países de orixen.
No caso de Galicia, dende o ano 2012 púxose en marcha o denominado “Programa Galego de Protección Social da Saúde Pública” como parche a unha situación de vulneración de dereitos básicos das persoas inmigrantes. Son moitas as situacións de vulneración do dereito á saúde encontradas por esta vía, a maioría delas, relacionadas con:
- Normativas con barreiras administrativas de difícil cumprimiento nalgúns casos. Na actualidade, de todas as CCAA que tomaron estas medidas, é Galicia a que máis tempo de empadroamento require (seis meses) para acceder ao sistema público, ésto supón unha barreira insalvable en moitos casos, para que as persoas podan ser atendidas.
- Falta de campañas informativas e formativas, dirixidas tanto ao persoal dos centros sanitarios como ás propias persoas afectadas.
- Falta de protocolos de actuación e de definición de funcións que fagan efectivo o funcionamento e a aplicación da lei.
- Desinformación nos centros de tramitación da tarxeta sanitaria, sobre a aplicación da Instrución, pedindo documentación que non está recollida, e non informando da posibilidade da sustitución destes, por un informe das/dos traballadoras/es sociais, como recolle a lei.
Todas estas circunstancias colocan ás persoas potencialmente beneficiarias dun programa social, nun escenario de indefensión, preocupación e estrés innecesarios, provocando o seu distanciamento do sistema sanitario ao que teñen dereito.